لرهای عراق در استانهای اربیل، سلیمانیه، دیاله، واسط و میسان و نیز شهر بغداد زندگی می کنند. جمعیت لرهای بغداد که در متون تاریخی مختلف به حضور آنها در این شهر اشاره شده است ششصد تا هفتصد هزار نفر یعنی یک سوم این شهر تخمین زده میشود و جمعیت لرهای عراق دو میلیون و پانصد هزار نفر ذکر شده است. مطلب زیر از یکی از مجلات کردستان عراق در مورد لرهای آن کشور استخراج شده است.
سیمای زاگرس به نقل از لرویر: قوم لر یکی از اقوام اصیل ایرانی است که علاوه بر ایران در کشورهای مختلف دیگر زندگی میکنند.
لرها در سایر کشورها به دلیل عدم ارتباط با لرهای ایران، عدم وجود جایگاه بینالمللی برای قوم لر، نبود رسانه و … با هویت لری خود آشنا نبوده و هویت اقوام همسایه و برادر را که هم رسانه در اختیار داشته و دارند و هم وجه بینالمللی برجسته دارند، پذیرفته بودند.
جدیداً به دلیل کسب آگاهی و شناخت لرهای ایران و لرهای این کشورها، هویت لری آنها که برای سالهای زیادی خفته بود در حال بیدار شدن است.
عراق یکی از این کشورها است که از دیرباز سکونتگاه قوم لر بوده و بخشهای لرنشین آن جزء لاینفک ایالت لرستان کهن و سپس لر کوچک و در نهایت لرستان پشتکوه بوده است.
لرهای عراق در استانهای اربیل، سلیمانیه، دیاله، واسط و میسان و نیز شهر بغداد زندگی می کنند. جمعیت لرهای بغداد که در متون تاریخی مختلف به حضور آنها در این شهر اشاره شده است ششصد تا هفتصد هزار نفر یعنی یک سوم این شهر تخمین زده میشود و جمعیت لرهای عراق دو میلیون و پانصد هزار نفر ذکر شده است. مطلب زیر از یکی از مجلات کردستان عراق در مورد لرهای آن کشور استخراج شده است.
لُرها دارای قدمتی به درازای تاریخ و عمر چند هزار سالهی تمدن در دامن رشته کوههای زاگرس بوده و به عنوان بخشی بزرگ از ملت سرزمین زاگرس در بسیاری از رویدادهای مهم تاریخی و تغییرات سرنوشتساز منطقه ایفای نقش نمودهاند.
واژهی ” لر- لور” یا ”لوێر” در لهجهی اکثریت لرها به معنای منطقهای جنگلی و انبوه از درخت میآید. در مورد نامگذاری و یا نام پذیری این قوم تحت نام ” لر” نیز چندین نظریه ارایه شده است.
میر شرفخان بدلیسی تاریخنگار سرشناس و بزرگ که یکی از امرای دوران شاه طهاسب صفوی بوده در اثر معروف خود “شرفنامه”، همانند آن چه که در کتاب “زبده التواریخ” قید گردیده، میگوید: نام لر به این دلیل بر این قوم نهاده شده است، در منطقهی مانرود روستایی وجود دارد بنام “کورده” که درهای در نزدیکی آن قرار گرفته که به گویش لری آن را “کوڵ” گویند، در میان درهی کول نیز محلی وجود دارد که نام آن ” لر” میباشد و چون ریشهی اصلی پدران و اجداد لرها از آن منطقه میباشد، لذا نام لر را برخود نهادهاند.
بعضی هم نام لر را برگرفته از نام شهر قدیمی ” لور ” میدانند که خرابههای آن درنزدیکیهای اندیمشک و دزفول (دزپێڵ) کنونی بجای مانده است. منطقهی لرستان هم به دو بخش تقسیم میشود، “لر بزرگ، و “لر کوچک” که هر کدام طی چندین سده دارای امارات و فرمانرواییهای متعددی بوده و بر مناطق وسیعی از ایران و عراق امروزی تسلط داشته و بر آن حکم راندهاند.
اکثریت لرها که جغرافیای سکونتشان از جنوب استانهای ایلام، کرماشاه، لرستان و همدان شروع شده و تا خلیج لر و تنگهی هرمز که استان هرمزگان میباشد ادامه دارد.
بخش دیگری از ایلات لر مقیم جنوب کردستان عراق بوده که مناطق سکونت آنان از مناطق شارهزور، خانقین، کرکوک و چمچمال و دوزخرماطو و استان هولیر (اربیل) شروع میشود و تا شهرهای مندلی، ترساق، جسان، علی غربی، علی شرقی و نزدیکیهای شهر کوت در شمال استان میسان تداوم دارند، ضمنا شمار زیادی از لرها (ششصد هزار تا هفتصد هزار ) نفر که به لر یا کرد فیلی ملقب گشتهاند مقیم شهر بغداد میباشند.
در مورد کردهایی که تحت عنوان لر یا کرد “فیلی” از آنها یاد میشود، این موضوع قابل ذکر است که واژهی “فیلی” که تبدیل به لقب این بخش از قوم لر گشته، میراث حاکمیت والیهای لرستان پیشکوه و لرستان است که از دوران حکمرانی صفویها تا حاکم شدن رضاخان بر ایران در مناطق لرنشین حکمرانی کردهاند و با استناد به شجره نامههایی که در مورد ایشان نوشته شده و بعضا نزد نوادهگانشان در استانهای ایلام، کرمانشاه و لرستان باقیمانده است، در برخی منابع تاریخی والیان لرستان را از ایل سلیورزی میدانند که هم اکنون در استان ایلام و در شهرستانهای زرینآباد و آبدانان و پهله مقیم میباشند. لقب “فیلی” نیز منصوب به آن والیها بوده و به واسطهی حاکمیت آنان بر مناطق لرنشین (پیشکوه و پشتکوه لرستان) این لقب از دوران صفویها تا به امروز در مورد بخش زیادی از قوم لر مورد استفاده قرار میگیرد. به دنبال این توضیح مختصر حال به مناطق و استانهایی که محل اقامت و اسکان دیرین لرها میباشند و یا لرها بخشی از جمعیت مقیم این مناطق را به خود اختصاص میدهند اشاره مینماییم:
در جنوب کردستان عراق: در استانهای هولیر (اربیل)، کرکوک، سلیمانیه و مناطق چمچمال و شارهزور، دوزخرماطو، خانقین و شهرهای کوچک و بزرگ مرز عراق با ایران تا نزدیکیهای شهر کوت ( یعنی در ۵ استان: هولیر، سلیمانیه، دیاله، واسط و میسان). ضمناً جمعیتی بالغ بر ۵۰۰۰۰ لر مقیم کشور اسرائیل میباشند که از چند قرن پیش در آنجا اقامت گزیده و آیینشان یهودیت میباشد. بخشی از طوایف لر هم در کردستان ترکیه هستند که از ایلاتی همچون: شیخ بزینی، زیلایی ،دورکی و… میباشند.